Ο Τζιρόντ φεύγει και μιλά για τις διαφωνίες του με το ΙΝΓΚ

280 δείγματα λειψάνων έχουν ήδη μεταφερθεί στο Σεράγεβο.- 

Η κυπριακή Κυβέρνηση ήταν, είναι και παραμένει ένας πολύ σημαντικός και σθεναρός υποστηρικτής του έργου της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοούμενους, τονίζει το τέως τρίτο μέλος της ΔΕΑ Κριστόφ Τζιρόντ, σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, λίγα εικοσιτετράωρα πριν αναχωρήσει για την Ελβετία, όπου αναλαμβάνει καθήκοντα Διευθυντή για τη βοήθεια σε αιτητές πολιτικού ασύλου στο κρατίδιο της Γενεύης.


Είπε ακόμα ότι ήδη δύο επιστήμονες, ένας Ε/κ και ένας Τ/κ, μετέφεραν στη Διεθνή Επιτροπή για τους Αγνοούμενους, στη Βοσνία, 280 δείγματα λειψάνων και συζήτησαν λεπτομέρειες για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί από την εν λόγω Επιτροπή, προσθέτοντας ότι το πρόγραμμα ταυτοποιήσεων συνεχίζεται με στόχο την επίσπευσή του.

Σε ό,τι αφορά τις διαφωνίες που οδήγησαν το πρόγραμμα των ταυτοποιήσεων στη Βοσνία, παραδέχτηκε ότι υπήρξαν έντονες διαφωνίες και συζητήσεις ανάμεσα στα πρόσωπα που χειρίζονται αυτά τα θέματα, ενώ απέδωσε τις εξελίξεις αυτές στο βαθύ χάσμα απόψεων και εκτιμήσεων μεταξύ της ΔΕΑ και του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) αναφορικά με το χειρισμό του θέματος των αγνοουμένων, καθώς και στο γεγονός ότι η ΔΕΑ είχε εξελιχθεί ποιοτικά και αριθμητικά σε ό,τι αφορά το έργο που επιτελεί, τονίζοντας παράλληλα ότι η ΔΕΑ χειρίζεται όλο και πιο περίπλοκες περιπτώσεις και επιβάλλεται να υπάρχει διπλός έλεγχος για την αποφυγή λαθών.

Ενδεικτικά, σημείωσε ότι για την ταυτοποίηση 330 λειψάνων - μέχρι στιγμής - χρειάστηκαν 1,481 αναλύσεις και εξετάσεις.
Ανέφερε ακόμα ότι το ΙΓΝΚ διαβεβαίωσε ότι θα παραδώσει την τράπεζα δεδομένων DNA για τους Ε/κ στην κυπριακή Κυβέρνηση, η οποία στη συνέχεια θα τη θέσει στη διάθεση της ΔΕΑ για τα περαιτέρω. Το ίδιο θα πράξει το ΙΓΝΚ και για τους Τ/κ, παραδίδοντας την τράπεζα DNA στην εκπρόσωπο των Τ/κ στη ΔΕΑ.

Αναφορικά με τη συμφωνία Κληρίδη-Ντενκτάς του Ιουλίου 1997, είπε πως ήταν η βάση επί της οποίας Παπαδόπουλος, Ντενκτάς και ΓΓ του ΟΗΕ συμφώνησαν ότι η ΔΕΑ θα εφαρμόσει τη συμφωνία του 1997, με την εκταφή, ταυτοποίηση και επιστροφή λειψάνων, αντί «ανταλλαγή λειψάνων» όπως ανέφερε η συμφωνία του 1997.
Ερωτηθείς για το χρόνο της αναχώρησής του, που συμπίπτει με τη μεταφορά του προγράμματος ταυτοποίησης στη Βοσνία και πραγματοποιείται μετά τις έντονες διαφωνίες μεταξύ ΔΕΑ και ΙΝΓΚ, είπε ότι δεν δίδει σημασία στα σχόλια που γίνονται, προσθέτοντας πως η αναχώρησή του από την Κύπρο είχε προγραμματιστεί εδώ και δύο χρόνια.

Αξιολογώντας τη θητεία του στη ΔΕΑ, σημείωσε ότι όταν ήρθε στην Κύπρο διαπίστωσε ότι υπήρχε πολιτική βούληση όχι μόνο στις δύο κοινότητες, αλλά και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, να προχωρήσει το πρόγραμμα ταυτοποιήσεων. Η ΔΕΑ, υπενθύμισε, κατάφερε να μετουσιώσει αυτή την πολιτική βούληση σε έργο, που συνεχίζεται παρ’ όλες τις πρόσφατες θλιβερές, όπως τις χαρακτηρίζει, εξελίξεις.
Ανέφερε, τέλος, ότι ήδη ο ΓΓ του ΟΗΕ έχει απευθυνθεί στον Ερυθρό Σταυρό για να προτείνει το διάδοχό του στη ΔΕΑ.

Το κείμενο της συνέντευξης
Ερ. Πρόσφατα ο Πρόεδρος Χριστόφιας αναφέρθηκε στις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των αγνοουμένων. Πώς χαρακτηρίζετε τις σχέσεις της ΔΕΑ με την Κυβέρνηση;

Απ. Η κυπριακή Κυβέρνηση συνεχίζει να υποστηρίζει σθεναρά το έργο της ΔΕΑ. Ηταν, είναι και παραμένει πολύ υποστηρικτική προς τη ΔΕΑ.
Ερ. Πώς εκφράζεται αυτή η στήριξη;

Απ. Η Κυβέρνηση στηρίζει οικονομικά το έργο της ΔΕΑ, επιπρόσθετα προσφέρει ουσιαστική στήριξη, έχει επαφές και διαβουλεύσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, γνωρίζει όλους τους παίκτες, σέβεται τους πάντες. Τονίζω, παράλληλα, ότι έχει κρατήσει την υπόσχεσή της να μην μετατρέψει το θέμα των αγνοουμένων σε πολιτικό ζήτημα.

Ερ. Ποια πληροφόρηση έχετε για τις ενέργειες του κατοχικού καθεστώτος προς τους συγγενείς αγνοουμένων για να δώσουν τη δική τους μαρτυρία στα κατεχόμενα;

Απ. Δεν έχω υπόψη μου οποιαδήποτε κίνηση, αυτό που γνωρίζω είναι ότι τόσο η Κύπρος όσο και η Τουρκία διενεργούν έρευνες σε σχέση με αγνοούμενους και αναζητούν μάρτυρες. Δεν θα αποτελούσε έκπληξη εάν υπήρχε τέτοια κίνηση.

Ερ. Στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου που δώσατε, δικαιολογήσατε την αναχώρησή σας από την Κύπρο, λέγοντας ότι δεν έχει σχέση με τα τεκταινόμενα στο θέμα των αγνοουμένων. Εκτιμάτε ότι αυτό είναι αποδεχτό;

Απ. Δεν με απασχολεί τι νομίζουν τα άτομα που τείνουν να πιστεύουν ότι οι διαφωνίες με το ΙΝΓΚ με οδήγησαν σε αυτή την απόφαση. Η αλήθεια είναι ότι εδώ και δύο χρόνια αναζητώ δουλειά στο εξωτερικό για οικογενειακούς λόγους. Να σημειώσω, ωστόσο, ότι χαίρομαι που φεύγω μετά την υπογραφή της συμφωνίας με τη Διεθνή Επιτροπή για τους Αγνοούμενους στο Σαράγεβο (ICMP), γιατί εάν αποχωρούσα πριν τρεις μήνες θα ήταν πολύ δύσκολο για εμένα, δεδομένου ότι υπήρχαν όλα αυτά τα προβλήματα. Τώρα έχει κλείσει ένα κεφάλαιο και άλλο ένα άνοιξε.

Ερ. Ποια η εκτίμησή σας για τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των ταυτοποιήσεων, την απώλεια χρόνου και την απογοήτευση των συγγενών αγνοουμένων;

Απ. Είναι πράγματι λυπηρό, ωστόσο, να σημειώσω ότι σε τέτοιου είδους προγράμματα ανά τον κόσμο πάντοτε αναφύονται προβλήματα, ποτέ τα πράγματα δεν ακολουθούν το καθορισμένο πρόγραμμα, αν θέλετε, και πάντοτε δημιουργούνται εμπόδια. Η δική μας δουλειά είναι να κινηθούμε στην πολιτική σκηνή χωρίς, ωστόσο, να ασκούμε εμείς πολιτική. Λυπούμαι που δεν κατέστη δυνατό να επιτευχθεί συμφωνία με το ΙΝΓΚ. Σήμερα έχουμε μια άλλη συμφωνία και είμαι πεπεισμένος ότι θα λειτουργήσει.

Ερ. Είναι δυνατό να επισπευσθεί το έργο της ταυτοποίησης λειψάνων;

Απ. Πιστεύω πως ναι, αυτή η εργασία δεν σταμάτησε ποτέ, παρόλα τα προβλήματα που υπήρχαν. Το ΙΝΓΚ εργαζόταν με περιπτώσεις τις οποίες είχαμε υποβάλει το περασμένο καλοκαίρι, δύσκολες περιπτώσεις. Αρκεί να σας αναφέρω ότι για την ταυτοποίηση 330 λειψάνων έγιναν 1,481 αναλύσεις και εξετάσεις.
Η Επιτροπή στο Σαράγεβο έχει ήδη στην κατοχή της 280 δείγματα λειψάνων που πιστεύεται ότι αντιστοιχούν σε περίπου 70 άτομα, που μεταφέρθηκαν στη Βοσνία από έναν Ε/κ και ένα Τ/κ επιστήμονα, οι οποίοι είχαν διαβουλεύσεις με τους εκεί επιστήμονες για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί.

Ερ. Τι γίνεται με την τράπεζα δεδομένων DNA;

Απ. Η Επιτροπή στη Βοσνία σίγουρα τη χρειάζεται, ο ρυθμός ταυτοποιήσεων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από το πόσο γρήγορα θα μπορέσουν οι επιστήμονες να πάρουν DNA από τα λείψανα που έχουν στην κατοχή τους. Ξέρετε, αυτή είναι μια επίπονη και πολύ δύσκολη διαδικασία, ιδιαίτερα όταν μιλούμε για λείψανα κάποιων χρόνων.
Το ΙΝΓΚ υποσχέθηκε ότι θα παραδώσει στην κυπριακή Κυβέρνηση την τράπεζα DNA που έχει στην κατοχή του, η οποία θα τεθεί στη διάθεση της ΔΕΑ. Η τράπεζα δεδομένων με τα ονόματα θα παραμείνει στο ανθρωπολογικό εργαστήρι της ΔΕΑ, όπου οι γενετιστές θα κάνουν τις ταυτοποιήσεις.

Ερ. Οι πρόσφατες δημόσιες δηλώσεις για το θέμα υπονοούν ότι υπήρχε μια αντιπαράθεση προσωπικοτήτων μεταξύ της ΔΕΑ και του ΙΓΝΚ. Οντως μια τέτοια διαφορά οδήγησε το πρόγραμμα στη Βοσνία;

Απ. Δεν θεωρώ ότι το πρόβλημα αφορούσε διαφορά χαρακτήρων ή προσωπικοτήτων όσων είναι αναμεμειγμένοι στο πρόγραμμα αυτό, παρόλο που πρέπει να πω ότι υπήρξαν έντονες διαφωνίες ανάμεσα στους πρωταγωνιστές. Το πρόβλημα παρουσιάστηκε με αυτόν τον τρόπο από κάποιους, αλλά δεν σημαίνει ότι έτσι ήταν τα πράγματα.
Δημιουργήθηκε ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ της ΔΕΑ και του ΙΓΝΚ σε ό,τι αφορά τον τρόπο χειρισμού του θέματος των αγνοουμένων. Δεν συμφωνούσαμε. Η ΔΕΑ, που ξεκίνησε να λειτουργεί με μικρό αριθμό επιστημόνων, εξελίχθηκε σταδιακά και χειριζόταν πολύ πολύπλοκες περιπτώσεις, εργοδότησε μεγάλο αριθμών επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων και προχωρούσε. Στην πορεία έγινε αντιληπτό και κατανοητό ότι θα πρέπει να εφαρμόζονται οι καλύτερες διεθνείς πρακτικές σε ό,τι αφορά την ταυτοποίηση λειψάνων. Με απλά λόγια, πρέπει η δουλειά ενός επιστήμονα να μελετάται, να διασταυρώνεται και να επιβεβαιώνεται και από άλλο επιστημονικό προσωπικό με στόχο να μειώνεται η πιθανότητα λάθους και στην προκειμένη περίπτωση, λάθος ταυτοποίηση.
Εδώ θέλω να τονίσω ότι χειριζόμαστε λείψανα που χρονολογούνται, το DNA αλλοιώνεται, όταν παίρνεις DNA από τέτοια οστά πολλές φορές υπάρχουν συγκεχυμένες πληροφορίες και είναι δύσκολη η ταυτοποίηση με δείγματα που έχει η τράπεζα αίματος.
Δεν μιλούμε για αστυνομικές υποθέσεις ή τεστ πατρότητας. Ενα δείγμα μπορεί να φαίνεται ότι ταιριάζει με αριθμό δειγμάτων, πρέπει να είμαστε απόλυτα σίγουροι και αυτός είναι ο λόγος που προωθείται η συγκεκριμένη διαδικασία, την οποία δεν ασπάστηκε το ΙΝΓΚ.

Ερ. Γιατί πιστεύετε δεν το έπραξε;
Απ. Ακόμα δεν αντιλαμβάνομαι το λόγο.

Ερ. Ωστόσο, υπάρχουν πληροφορίες που φέρουν εσάς να δυσκολεύετε την επίτευξη συμφωνίας με το ΙΝΓΚ με προσπάθειες τροποποίησης των προνοιών του συμβολαίου με το Ινστιτούτο. Πώς σχολιάζετε;

Απ. Τον περασμένο Οκτώβριο ή Νοέμβριο το Ινστιτούτο είχε όλα όσα ζήτησε, το συμβόλαιο, τη βάση δεδομένων κ.λπ. Ακόμα και το Μάιο, αυτά ήταν στο τραπέζι και δεν μπορώ να αντιληφθώ πού έγκειται το πρόβλημα όταν απαιτούμε να εφαρμόζονται διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα που κάθε επιστημονικό εργαστήριο αποδέχεται.

Ερ. Υπάρχει οποιαδήποτε εξέλιξη αναφορικά με εκταφές σε στρατιωτικές περιοχές στα κατεχόμενα;

Απ. Αυτό είναι ένα ανοικτό ζήτημα, το ΣΑ του ΟΗΕ έχει περιλάβει το θέμα σε διάφορα ψηφίσματά του. Ο τουρκικός στρατός επιμένει ότι θα πρέπει πρώτα να εξαντληθούν όλα τα περιθώρια για εκταφές στις άλλες περιοχές πριν καν ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα.
Σε ό,τι αφορά τη διάθεση πληροφοριών από τα αρχεία του τουρκικού στρατού, αυτό είναι θέμα που αφορά το Συμβούλιο της Ευρώπης. Εάν η ΔΕΑ έχει στη διάθεσή της αυτά τα στοιχεία, τότε το έργο της θα βοηθηθεί.

Ερ. Γιατί αφέθηκε μια διαφωνία να εξελιχθεί σε μέγα θέμα που στο τέλος της ημέρας κατέληξε εκεί που κατέληξε; Ηταν σε προσωπικό επίπεδο οι διαφωνίες;

Απ. Δεν θεωρώ ότι το πρόβλημα ήταν οι προσωπικές διαφορές, παρόλο που υπήρχαν έντονες διαφωνίες ανάμεσα στους διάφορους παράγοντες που ασχολούνται με το θέμα.

Ερ. Πώς η συμφωνία Κληρίδη-Ντενκτάς του Ιουλίου 1997 έχει συμβάλει στο έργο που επιτελεί η ΔΕΑ σήμερα; Ισχύουν οι πρόνοιες της;

Απ. Η συγκεκριμένη συμφωνία έκανε λόγο για εκταφές και ανταλλαγή λειψάνων, δεν υπήρχε αναφορά στην υλοποίηση της, ούτε μηχανισμός εφαρμογής των συμφωνηθέντων. Με την επανέναρξη του προγράμματος της ΔΕΑ, η συμφωνία του Ιουλίου αποτέλεσε τη βάση της συμφωνίας μεταξύ του ΓΓ του ΟΗΕ, του Τ. Παπαδόπουλου και του Ρ. Ντενκτάς, οι οποίοι αποφάσισαν ότι η ΔΕΑ θα εφαρμόσει τη συμφωνία του Ιουλίου 1997, όπως αναφέρεται σχετικά στην επιστολή του ΓΓ του ΟΗΕ το Δεκέμβριο 2004, που προνοεί για εκταφές, ταυτοποιήσεις και επιστροφή λειψάνων.

Ερ. Πώς αξιολογείτε την εδώ θητεία σας στη ΔΕΑ και το έργο που επιτελείται;

Απ. Οταν ήρθα στην Κύπρο, διαπίστωσα ότι και οι δύο πλευρές, αλλά και όλοι οι ενδιαφερόμενοι είχαν την πολιτική βούληση να προχωρήσουν με την εφαρμογή της συμφωνίας Παπαδόπουλου-Ντενκτάς. Η ΔΕΑ έκανε ακριβώς αυτό, υλοποίησε τη συμφωνία, εργοδοτήσαμε επιστήμονες, βρήκαμε πόρους για το πρόγραμμα και σήμερα συνεχίζεται η προσπάθεια αυτή. Ισως, θα τολμήσω να πω ότι τα πρόσφατα γεγονότα ήταν μια παρένθεση στην όλη προσπάθεια, το πρόγραμμα συνεχίζεται και προχωρεί.
Υπάρχουν ωστόσο πολλές προκλήσεις: καταφέραμε να κρατήσουμε το θέμα αυτό μακριά από την πολιτική, οφείλουμε να προχωρήσουμε τάχιστα γιατί ο παράγοντας χρόνος είναι υψίστης σημασίας και, τέλος, το οικονομικό είναι μία μεγάλη πρόκληση, έχουμε εξασφαλίσει πόρους μέχρι το Δεκέμβριο 2013, αλλά η προσπάθεια είναι συνεχής.

Ερ. Γνωρίζετε κάτι σχετικά με το θέμα της αντικατάστασής σας;

Απ. Η διαδικασία αντικατάστασης έχει αρχίσει. Ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών έχει ήδη απευθυνθεί στο Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, που προτείνει τα ονόματα, και ο ΓΓ θα επιλέξει κάποιο για το οποίο και οι δύο πλευρές θα δώσουν τη συγκατάθεσή τους.